ปวดหัวเพราะกาแฟ หรือเพราะไม่ได้ดื่มกาแฟกันแน่?

 “ปวดหัวอีกแล้ว! เมื่อเช้ายังไม่ได้กินกาแฟแน่เลย…”

ถ้าเคยพูดหรือได้ยินประโยคนี้ แสดงว่าคุณอาจจะเป็นหนึ่งในคนที่มี “สายสัมพันธ์ลึกซึ้ง” กับกาแฟเข้าแล้ว!

กาแฟเป็นเครื่องดื่มที่หลายคนขาดไม่ได้ในชีวิตประจำวัน บางคนเริ่มวันด้วยกาแฟเสมอ และถ้าวันไหนขาดไปก็จะรู้สึกไม่สดชื่น ไม่มีแรง หรือบางคนอาจถึงขั้น "ปวดหัว" เลยก็มี แล้วคำถามคือ...อาการปวดหัวนั้น มันมาจาก “กาแฟ” หรือ “การไม่ได้ดื่มกาแฟ” กันแน่?

กาแฟเกี่ยวอะไรกับอาการปวดหัว?

ก่อนอื่นต้องเข้าใจก่อนว่า...ตัวต้นเหตุที่อยู่ในกาแฟก็คือ “คาเฟอีน” ซึ่งเป็นสารกระตุ้นระบบประสาทส่วนกลาง และมีผลต่อหลอดเลือดในสมองด้วย

เมื่อเราดื่มกาแฟ คาเฟอีนจะเข้าไปทำให้เส้นเลือดในสมอง "บีบตัว" หรือหดตัวเล็กลง ซึ่งผลที่ตามมาคือความรู้สึกสดชื่น ตื่นตัว หัวแล่น ทำงานได้ไวขึ้น — นี่แหละคือเหตุผลที่หลายคนติดกาแฟแบบไม่รู้ตัว

แต่พอร่างกายเริ่มชินกับคาเฟอีน และเราดื่มกาแฟเป็นประจำทุกวัน วันไหนที่ "ไม่ได้ดื่ม" หรือหยุดกาแฟกะทันหัน เส้นเลือดในสมองจะ “ขยายตัว” กลับมาสู่ภาวะปกติ ซึ่งทำให้เลือดไหลเวียนในสมองมากขึ้น และนั่นคือสิ่งที่กระตุ้นให้เกิดอาการ "ปวดหัว"

แบบนี้เรียกว่าอาการถอนคาเฟอีน (Caffeine Withdrawal)

นี่ไม่ใช่เรื่องเล่น ๆ เพราะอาการถอนคาเฟอีนมีอยู่จริงในเชิงวิทยาศาสตร์ และอาการไม่ได้มีแค่ปวดหัวเท่านั้น บางคนอาจจะมีอาการง่วงนอน อ่อนล้า สมาธิสั้น หรืออารมณ์แปรปรวนร่วมด้วย

อาการเหล่านี้สามารถเกิดขึ้นได้ภายใน 12-24 ชั่วโมงหลังจากหยุดดื่มกาแฟ และอาจอยู่ได้นานถึง 2-9 วันเลยทีเดียวในบางราย

แล้วแบบนี้...จะเลิกกาแฟยังไงไม่ให้ปวดหัว?

ถ้าคุณเป็นคนที่อยากเลิกหรือลดกาแฟ ไม่ว่าจะเพราะสุขภาพ นอนไม่หลับ หรือค่าใช้จ่าย บอกเลยว่าไม่ควรหักดิบเด็ดขาด

วิธีที่ปลอดภัยและได้ผลมากกว่าคือ “ค่อย ๆ ลด”

1. ลดปริมาณทีละน้อย

จากที่เคยดื่ม 2 แก้วต่อวัน ก็ลองลดเหลือ 1 แก้ว แล้วค่อยลดเหลือครึ่งแก้ว

หรือเปลี่ยนจากกาแฟปกติเป็นกาแฟคาเฟอีนต่ำ (decaf) ก็ช่วยได้

2. เปลี่ยนเวลาดื่ม

ลองดื่มกาแฟในช่วงเช้าแทนบ่าย เพื่อไม่ให้กระทบการนอนตอนกลางคืน และค่อยเลิกช่วงบ่ายไปก่อน

3. หาสิ่งอื่นมาแทนที่

เช่น ดื่มชาสมุนไพร, ดื่มน้ำเยอะ ๆ หรือหากิจกรรมเบา ๆ อย่างการเดินเล่น ฟังเพลง เพื่อให้สมองตื่นตัวโดยไม่ต้องพึ่งคาเฟอีน

4. นอนให้พอ และกินให้ครบมื้อ

หลายคนดื่มกาแฟเพราะนอนไม่พอ หรือหิวแต่ไม่ยอมกินข้าว เช็กตัวเองก่อนว่าร่างกายคุณต้องการกาแฟ หรือแค่ต้องการ “พลังงาน” กันแน่?

ถ้ายังไม่อยากเลิก แต่อยากรู้ว่าปวดหัวเพราะอะไร?

ถ้าคุณแค่รู้สึกว่า "วันนี้ลืมดื่มกาแฟ แล้วปวดหัว" ไม่ต้องกังวลมากนะ เพราะมันอาจเป็นเพียงอาการชั่วคราวจากการหยุดดื่มคาเฟอีนเท่านั้น

ลองกลับไปดื่มสักแก้ว (แบบไม่หวานมากนะ) แล้วรออีก 30 นาที – 1 ชั่วโมงดูสิ

ถ้าหาย นั่นแปลว่าคุณอาจกำลัง “ติดคาเฟอีน” แล้วจริง ๆ

แต่ถ้ายังปวดหัวอยู่ อาจต้องสำรวจอย่างอื่น เช่น นอนไม่พอ เครียด หรือขาดน้ำ

สรุปง่าย ๆ

• กาแฟไม่ได้ทำให้ปวดหัว แต่ “การไม่ได้ดื่มกาแฟ” ต่างหากที่ทำให้ปวดหัว
• สาเหตุหลักคือการขยายตัวของเส้นเลือดในสมองเมื่อร่างกายขาดคาเฟอีน
• ถ้าอยากลดหรือเลิกกาแฟ ควรทำอย่างค่อยเป็นค่อยไป
• ดื่มกาแฟในปริมาณพอดี ไม่เกิน 1-2 แก้วต่อวัน มักจะไม่มีปัญหาอะไร
• แต่ถ้าปวดหัวเมื่อไหร่ที่ไม่ได้กาแฟ...อาจถึงเวลาต้องดูแลตัวเองแล้วนะ

กาแฟเป็นเรื่องของความพอดี ไม่มีอะไรผิดถ้าคุณจะดื่มเพื่อความสุขในแต่ละวัน

แต่ถ้าเมื่อไหร่ที่กาแฟเริ่มควบคุมร่างกายและอารมณ์ของคุณได้

นั่นแหละ...อาจถึงเวลาที่คุณต้องเป็นคน “คุมกาแฟ” แทนแล้วล่ะ!